Abenduak 18

Abenduko lanak

INGURUMEN BATZORDEKO IKASLEAK

 Hemen aurtengo INGURUMEN BATZORDEKO ikasleak eta TXOKO BERDEA.

1.B SUKARRIETAN -URA PROIEKTUA

SUKARRIETA - 1B

Gu Juan Orobiogoitiako 1.B taldeko ikasleak gara eta azaroaren 16tik 19ra Sukarrietan egon ginen URA proiektua lantzen. Orain, urari buruz ikasi dugun guztia azalduko dizuegu, atalez- atal. Lehenik eta behin Uraren banaketa, 2. Ura kutsatuta dago, 3. Bio Adierazleak, 4. Ura potabilizatu, 5. Uraren zikloa, eta azkenik, Gure ideiak.

URAREN BANAKETA

Ura txarto banatuta dago munduan. Adibide batzuk emango dizkizuegu: Indian adibidez. Bideo bat ikusi genuen, eta han neska bat agertzen zen bere herrian  urik ez zeukana. Bere herria txiroa zen eta 3.000 euro-tik 500 euro ura erosteko behar zuten. Ur hori gainera ez zen edangarria eta ezin zuten edangarri bihurtu. Txiroei aberatsei baino gehiago kobratzen dizkiote ura, eta gainera ez daukate ia dirurik ura erosteko. Hau aldrebes izan beharko zen: Aberatsei txiroei baino gehiago kobratzea edo bestela denok berdin ordaintzea, bere prezio justua.

URAREN KUTSADURA

Ura kutsatzen dugula konturatu gara. Baina nork kutsatzen du galdetu duzue, ezta? Bada, ura, gizakien artean kutsatzen dugu. Adibidez: komunetik botatzen ditugun zikinkeriak itsasora doaz.

Horren eraginez, uraren zikloa, askoz eta astiroago joango da.

Ura kutsatzen dugunean besteengan pentsatu beharko genuke eta natura zaintzean ere. Guk erabiltzen dugun arropa, bere tintea... botatzen dugun guztia itsasora joaten delako.

BIOADIERAZLEAK

Naturan ur garbia eta ur kutsatua daude. Hau laborategietan ikusi ahal da, baina naturan ere ikusi daiteke. Bioadierazleek ura garbia edo zikina dagoen esaten dute. Hainbat bioadierazle daude adibidez:

Perla: perla bat topatzen baduzu uretan, esan nahi du ura oso garbi dagoela, ezin duelako kutsadura jasan.

Ostra portugaldarra: ostra portugaldarrak esan nahi du ura kutsatuta egon ahal dela kutsadura jasaten duelako eta inbaditzaile bat delako.

URA POTABILIZATU

Gure etxeetara ura garbia dator, baina nola?

Ura errekatik hartzen da (goi-ibilgutik) eta potabilizadora  edo araztegi  batera joaten da. Han garbitu eta kloro pixka bat botatzen diote. Hortik ura tuberietara doa eta gero etxeetara, fabriketara, hirietara edo nekazaritzara.

Mundu mailan nekazaritzan erabiltzen da ur gehien, baina Euskal Herrian fabriketan erabiltzen da ur gehiena.

URAREN ZIKLOA

Urak ziklo bat osatzen du honela:

Lehenik ura ibaietara, itsasora lur azpira iristen da. Gero, ura lurrundu egiten da, beroaren eraginez. Ur lurruna gora doa, hozten eta kondentsatzen den arte, hodeiak hedatuz. Hodeiak haizearen eraginez mugitzen dira. Azkenik, hodeietako ura lurrera jausten da solido (txingorra, elurra) edo likido (euria) eran. Uraren zikloaren abantaila kutsatutako ura berriro garbitu ahal dela da, baina kutsatutako lekuaren zikinkeria hor geratuko da guk garbitzen edo jasotzen ez badugu. Gainera, zikloaren ostean ura garbi ateratzen da, bai, baina mineral gabe.

GURE IDEIAK

Orain ideia batzuk emango dizkizuegu mundua hobetzeko:

·         Errekak ez kutsatzeko eta zuhaitz gehiago egoteko, gauza hauek egin behar dira:

o   Errekara ez bota hondakinik eta ez ipini fabrikak erreka baten aurrean bestela  kutsatuko da.

o   Errekara bota aurretik ura depuradoratik pasatu.

·         Elkar lagundu, horretarako gauza hauek egin behar ditugu:

o   Kotxea ez erabili eta bere ordez autobusa edo trena eta bizikleta erabili.

o   Familiari eta lagunei edo irakasleei esan beraiek ere laguntzeko.

o   Behar ez duzun arropa ez erosi eta zerbait txiki gelditzen bazaizu beste bateri eman.

·         Ura munduan ondo banatuta egoteko gauza hauek egin ahal dituzu:

o   Hortzak garbitzen zaudenean txorrota itxita eduki.

o   Ura zeozertarako erabiltzen duzunean besteengan pentsatu.

o   Dutxatzen zaudenean eta lehenengotan ura hotza ateratzen denean balde edo palankana bat ipini ura aurrezteko; eta horrela ur guzti hori ez duzu alferrik galtzen, beste gauza batzuetarako erabili ahal duzulako.

·         Mundua gutxiago kutsatzeko:

o   Produktu ekologikoak erosi, edo gutxienez saiatu.

o   Egun bat ipini jende guztia errekak, basoak...garbitzeko.

MUNDUA HOBETZEA NAHI DUGU!!

1. A SUKARRIETAN -LURRA PROIEKTUA

SUKARRIETA - 1A

Gu 1A-ko ikasleak gara eta Sukarrieta egon gara azaroaren 16tik 19raino. Han Lurra proiektua landu dugu eta horri buruzko gauza asko ikasi ditugu. Sukarrietan proiektua lantzetik aparte arratsaldetan tailerrak egiten genituen.

Lehenengo egunean inguruko basotxo batera joan ginen eta han gatz mineralak nola sortzen ziren ikusi genuen.

Lehenik hostoak zuhaitzetatik  jausten dira. Ondoren intsektuak hostoak jaten dituzte eta hondakinak sortzen dira. Gero onddoek eta bakterioek intsektuen hondakinak jaten dituzte eta gatz mineralak geratzen dira lurrean. Gatz mineral horiek zuhaitzak sustraien bidez  xurgatzen dituzte eta zuhaitz osora garraiatzen dira. Gero zuhaitzek fotosintesia egiten dute eta karbono dioxidoa hartu eta oxigenoa kanporatzen dute  guk arnastu ahal izateko.

Hurrengo bi egunetan kortan eta ortuan egin genuen lan. Animaliekin ibili ginenean gauza asko ikasi genituen. Bi eratara lan egin ahal dugu animaliekin:

Era artifizialean: Animaliak kaioletan bizi dira eta jateko pentsua ematen zaie. Batzuetan medikamentuak injektatzen zaizkie arinago eta gehiago loditzeko.

Era naturalean: Animaliak libreago bizi dira, toki handiagoetan eta belarra eta lastoa jaten dute. 

Ortuan lan egin genuenean, elikagaiak ere bi modutan ekoizten direla ikasi genuen:

Era naturalean: Ortuan dudenean ez zaie produktu kimikorik botatzen, ongarriak ere naturalki egindakoak dira. Produktu hauek azoketan saltzen dira. Kanpotik ez dute oso itxura ona eta ez dira tamaina berdinekoak izaten, baina barrutik zaporeaz beteta daude. Eta hori bai, elikagai artifizialak baino pixka garestiagoak dira.

Era artifizialean egindako elikagaiak normalean supermerkatu eta denda handietan saltzen dira. Ortuan, produktu kimikoak botatzen zaizkie, baita ongarri kimikoak ere. Elikagai hauek oso itxura ona izaten dute, baina ez dute zapore ona izaten, eta ez dira oso osasuntsuak.

Elikagai artifizialen artean, batzuk, transgenikoak izaten dira. Bi transgeniko mota daude:

Lehenengoa, hazi bat erosten duzu, eta hazi hori ortuan erein eta landare bat irten da. Normalena landare horretatik beste hazi batzuk irtetea izango zen, baina landare horrek ez du beste hazirik ematen transgenikoak delako. Hortaz, berriro dendara joan behar dugu beste hazi bat erostea. Eta horrela hazi horiek egiten dituzten enpresak aberasten joaten dira.

Bigarren moduan intsektu batzuek ortuko landareak jaten dituzte, adibidez letxuga, baina badaude beste intsektu haragijale batzuk eta letxuga jaten duten intsektuak  jaten dituzte. Orduan enpresa handiek intsektu haragijaleen ADN-a hartzen dute eta letxugari txertatzen diote. Horrela letxuga jaten duten  intsektuak, ez  dira letxugarengana hurbiltzen, intsektu haragijaleen ADN-a duelako eta beldurra ematen dielako. Eta gero guk jan egiten ditugu, a zer nazka!

Elikagai artifizialak naturalak baino merkeagoak izaten dira eta jendeak gehiago erosten ditu. Horrela nekazariek gero eta lan gutxiago izaten dute eta nahiko pobre bizi dira. Bestalde elikagai artifizialen enpresak aberasten joaten dira eta diru sarrerak handitzen.

Hau guztia ikasi eta gero, ideia batzuk atera genituen mundua hobetzeko:

·         Ur gutxiago gastatu, poltsa berrerabili, birziklatu.

·         Zaborra lurrera ez bota eta kotxea gutxiago erabili.

·         Supermerkatuan gutxiago erosi eta azokan gehiago erosi.

·         Natura errespetatu eta etxean janaria sukaldatu.

·         Autobusez joan, natura errespetatu.

 

Proiektutik aparte arratsaldetan tailerrak izan ditugu: sukaldaritza, koadernaketa, argazkigintza… Tailerretan beste ikastetxe bateko ikasleekin batera egon gara, eta lagun asko egin ditugu. Tailer guztiak oso dibertigarriak izan dira.

Sukarrietan egon garen aste honetan gauza asko ikasi ditugu eta oso ondo pasatu dugu. Lagun berriak egin ditugu eta berriro joatea nahiko genuke.

Espero dugu, guk izandako esperientzia zuei ere gustatu izatea.

Beste batera arte, agur bero bat.

1. C SUKARRIETAN -LURRA PROIEKTUA

SUKARRIETA - 1 C

Gu 1Cko ikasleak gara eta Sukarrietara joan ginen 2015eko azaroaren 9an. Han LURRA proiektua landu genuen.

Hasieran Lurra planeta aurkeztu genuen, gu bizi garen planeta. Gu bizi garen zatia planetaren %29a da.  Zati horren bi herenak produkziorako desegokiak dira kutsatuta daudelako: hiriak, parkeak, eskolak, zentro komertzialak, industriak... egoten direlako. Azkenean produkziorako, geratzen den zatitxoaren azala bakarrik da, eta hortik hartzen ditugu elikagaiak.

Modu desberdinak daude janaria lortzeko: naturala eta artifiziala.

Era naturalean gatz mineralen zikloa kopiatzen dugu eta horrela den-dena aprobetxatzen dugu. Era artifizialean kalteak sortzen zaizkio naturari.

Guk Sukarrietan era naturalean egin dugu lan. Gure elikagaiei ez diogu bota  produktu kimikorik eta satsarekin ongarritu dugu ortua. Haziak erein eta landareak landatu ditugu eta hondakinekin konposta egiten dugu.

Honela lan eginda produktu naturalak sortzen dira: ekologikoak, bertokoak, lurraldean egindakoak, kalitatezkoak,  produktu kimikorik gabeak, naturalak, onak bihotzerako, osasuntsuak, animalia eta landareak ondo tratatzen dutenak eta kutsatzen ez dutenak. Hauek bai produktu onak! .

Produktu naturalak denda ekologikoetan eta merkatuetan lortu ahal dira. Eta etiketa berezi bat daramatzate.

Elikagaiak era artifizialean lantzen direnean,  produktu kimikoak botatzen zaizkie landareei “bitxito”ak ez izateko. Gaur egun, animaliek  ere produktu kimikoak jaten dituzte eta haientzat oso kaltegarria da. Granja handietan daude animaliak eta egoera txarrean bizi dira.

Hau guztia ikusi eta gero proposamen batzuk egin ditugu:

·         Ahal duenak ortu ekologikoak egin.

·         Animaliei ez eman pentsu kimikorik ezta landareei  intsektikaririk.

·         Zabaldu irratian telebistan eta agenda 21ean mundua hobetzeko informazioa.

·         Produktuen osagaiak irakurri, horrela jakin ahal dugu zeintzuk diren produktu  osasuntsuak.

·         Lantegiak neurriak hartu behar dituzte ozono geruza ez kaltetzeko.

·         Animaliak askatu, libre egon behar dira. Eta leku libre gehiago utzi.

·         Janari “prekozinatu” gutxiago jan.

·         Diruan baino osasunean gehiago pentsatu.

Piperrak kordatzen

AZAROAK 27

Gaur euria egiten zuenez ez gara joan ortura eta laborategian gelditu gara. Laborategian piper gorriak kordatu ditugu eta gero batxilergoko txoko berdean  eta jantokian eskegi ditugu. Hormairudi bat ere egin dugu ortuko landareen argazkiekin eta txoko berdean jarri dugu. 

Lehenengo aldiz konposta mugitu dugu.

Piper gorriak

15-11-27

Gaur euria egiten zuenez ez gara joan ortura eta laborategian gelditu gara. Laborategian piper gorriak kordatu ditugu eta gero batxilergoko txoko berdean  eta jantokian eskegi ditugu. Hormairudi bat ere egin dugu ortuko landareen argazkiekin eta txoko berdean jarri dugu. 
Lehenengo aldiz konposta mugitu dugu.